Чазенія — Частка 15

ПАКАЯННЫ ПСАЛОМ РАЗЛУКІ

Праз тыдзень машына везла іх горнай дарогай на прыстань: яго, яе і Амура. Дзянісаў аддаў сабаку, даведаўшыся аб тым, што адбылося ў тую ноч каля паляўнічай хаткі.

— Што зробіш? Не скажу, што не шкадую. Выключны пёс. Але ж вы цяпер накшталт крэўных братоў. Ён прыдбаў друга ў вас, вы — у ім. Такое не забываецца. Бярыце. А можа, яшчэ здарыцца і так, што вернецеся сюды. Вось і зноў усе разам. Дальбог, добра было б.

— Амура вазьму, — сказаў ніякавата Севярын. — А наконт астатняга — мне… нам жа яшчэ агледзецца трэба. Я вось зараз ва Уладзівасток. Яна яшчэ на тры дні застаецца тут.

— Чаго? — няўхвальна спытаў Дзянісаў.

Вочы ягоныя глядзелі на Гражыну дапытліва, і зморшчынак вакол іх пабольшала.

— Справу не скончыла, — ціха сказала яна.

— Лухта, — сурова сказаў дырэктар. — Усіх хвастоў усё адно не выцягнеце, нешта застанецца. Працы тут — на стагоддзі. А вам трэба быць разам.

Уздыхнуў.

— Урэшце, як хочаце. Справа ваша. А толькі б я так не рабіў. Што далей?

— Я падрыхтую ўсё, — сказаў Будрыс. — Пакоцім спачатку да яе, разлічыцца яна з работай. Пасля паедзем да мяне і там усё абгаворым з бацькамі і вырашым…

Ён глядзеў на Гражыну. Яна слухала яго і не чула. А вочы сурова-сумна сачылі за яго вуснамі, нібы вывучалі іх і ўсё аблічча.

— …ці варта мне кідаць месца. Загадзя ведаю — бой давядзецца вытрымаць страшэнны. Увогуле гэта падобна на здраду сябрам. Каб толькі жывым, то гэта яшчэ нічога.

— Генусь? — спытала яна.

Севярын моўчкі схіліў галаву.

— Я не буду ні на чым настойваць, не буду нічога дамагацца,— ціха ўсміхнулася яна. — Усё разумею.

Жаль працяў Будрыса ад адной гэтай сумнай усмешкі, вялікі жаль.

— Калі ты будзеш так усміхацца — я кіну ўсё, нават не заязджаючы дадому, — сказаў ён. — Гэта я так аб здрадзе. Кожны — гаспадар свайго жыцця. Генусь, каб мог, сам сказаў бы мне гэта. Ён быў надзіва чалавечны чалавек. Такіх цяпер няма.

Зноў паглядзеў на яе твар і сказаў Дзянісаву:

— Баюся, што мы і на самай справе хутка вернемся сюды. Прымеце?

— Я сказаў…

Дырэктар сеў на кукішкі, узяў у далоні галаву сабакі і пачаў глядзець у арэхавыя, залацістыя вочы.

— Амур, — сказаў ён. — Будзь разумнікам, Амур. Не думай, што я здрадзіў табе. Я табе толькі хлеб даваў. Гэты — мог заплаціць за цябе даражэй. Жыццём. Разумееш? Ды яшчэ тады якраз, калі яно ўжо не належала аднаму яму. I ты будзь яму верны. Чуеш, Амур? А ён будзе верны табе, як дагэтуль, будзе даваць табе хлеб, дах і пяшчоту. Добра будзе ставіцца да цябе. Не будзе біць.

У любога іншага гэта было б смешна. Толькі не ў Дзянісава. Севярын занадта добра ведаў яго стаўленне да ўсяго жывога… Акрамя таго, у пса дрыжалі плямістыя бровы.

Пёс… плакаў. Другі раз у жыцці бачыў гэта Будрыс, сам зараз гатовы зараўці.

— Не плач, Амур. Ну што, на самай справе… Што табе тут? Дождж, звяры дзікія. Табе гэтага і трэба? Ён з табою на паляванне хадзіць будзе. I памрэш ты ў яго ў доме сваёй смерцю. Усыпляць ён цябе не павязе, не той чалавек. Ён пра гадасць такую і не падумае нават. А я да цябе ў госці прыеду. Ну, бывай, Амур.

Сабака лізаў яму рукі. Доўга лізаў. Пасля адышоў і сеў ля Будрысавых ног.

— Севярын! — раптам амаль крыкнула яна. — Ды не рвіце ж вы мне сэрца! До ўжо. Бо я не вытрымаю.

— Да сустрэчы, браце, — сказаў Дзянісаў. — Харошы ты чалавек.

— Ды й ты… дужа харошы чалавек.

Яны абняліся. Пасля грузавік крануўся з месца. Дзянісаў крэкнуў, махнуў рукою і пайшоў у дом.

…Сабака сядзеў у кабіне, побач з шафёрам. Паважна глядзеў наперад, бы развітваўся з мясцінамі, па якіх бегаў яшчэ шчанюком.

Мужчына і жанчына стаялі ў кузаве, успёршыся на кабіну.

— А можа, і сапраўды вернемся? — сказаў ён. — Гэта, па-мойму, найлепшае месца ў свеце.

— Але. Мне было тут лепш за ўсё ў жыцці.

— I мне.

— Мне было з табою заўсёды добра.

— I тады, калі вадаспад і ліяны?

— I тады.

— I пасля, у доме арнітолагаў?

— I тады.

— А лепей за ўсё?

— Хата. Калі з’явіўся леапард. I калі ён пайшоў. I заўсёды… Дзякуй.

Скалы, лясы і горы хутка скончыліся. Плылі, перамяшчаліся хрыбты, пакуль не закрылі сабою цясніну, вузкую дарогу ў падзь.

Шафёр гнаў машыну па беразе, проста па ўтрамбаваным пяску, па прыбойных лужынах — аж разляталася вада, — па жвіры, і ўсё ж даставіў іх на прыстань, калі да яе падыходзіў белы марскі катэр «Ізумруд».

— I ўсё ж, калі ты будзеш? Ну, супакой яшчэ раз.

— У суботу.

— Кінь, Амур. — Севярын убачыў, што сабака цягне яе за прыпол да катэра. — А як не будзе катэра? Паўтары мне.

— У сераду разам з катэрам запаведніка. — Вочы яе ўсміхаліся праз слёзы.

— Не трэба сонца праз дождж. Хай адно сонца, — папрасіў ён. — Пачнецца ж у сераду вечнае лета? Га? Бачыш, Амур, яна прыедзе. Кінь прыпол. Скажы нам, што прыедзеш.

Яна моўчкі затрэсла галавой.

…Катэр даў гудок. Яна прыціснулася да яго. Пасля з цяжкасцю адарвалася.

— Ідзі. Не сумуй гэты час… Моцны мой… Раз ты з кошкамі ваяваў… — нешта душыла яе. — Ну што з табой можа зрабіць нейкае там?.. Хай бы і самае кепскае.

I, узяўшы яго галаву ў далоні, не саромеючыся людзей на палубе, не звяртаючы ўвагі на цікаўных прыстанскіх баб, горка, страшна пацалавала яго ў вусны. Нібы ўсю душу ўклала ў адзін пацалунак.

Будрыс бачыў, як яна махала хусцінай, як пасля, уся сагнуўшыся, пайшла да машыны. На хвіліну яму захацелася скочыць за борт і паплысці да берага.

Цяжка, смяротна ён шкадаваў пасля, што не зрабіў гэтага.

Постаць на беразе знікла. Знікла машына. Знікла ўрэшце і прыстань.

I тут Севярына ўразілі нейкія страшныя, дзікія гукі…

…Гледзячы на бераг, усім целам падаўшыся да яго, гаротна, з несуцешным адчаем, як па нябожчыку, выў Амур.

…У суботу яна не прыехала. Будрыс, які чакаў яе на трэцім прычале, даведаўся, што «Ізумруд» прыйшоў з Тыгравай ва Уладзівасток яшчэ ўчора, у пятніцу.

Ён засмуціўся, што давядзецца яшчэ некалькі дзён прабыць без яе, але ўвогуле ўспрыняў гэта, як належнае. Не ведала. Спазнілася. Прыедзе ў сераду катэрам запаведніка.

Калі прыйшла серада, ён узяў Амура і пайшоў з Васілём Паўлавым сустракаць.

— Варушы шчупальцамі, біч, — нязлосна кпіў Паўлаў. — Дачка гаспадара таверны чакае цябе. Яна выплакала вочы, выглядаючы тваю татуіраваную морду з ілюмінатара бацькавай карчмы.

— Слухай, ты кінеш ці не?

— Увянчаны лаўрамі, укрыты шнарамі і славай, ён, аднак, прагнуў сціплага палявога букета з яе рук. Толькі яго.

— Ну, дальбог…

— Люблю індзейцаў і караімаў, — на ўсю вуліцу абвясціў Паўлаў.

Прахожыя пачалі азірацца на іх. Паўлаў ішоў з непарушнай мордай саліднага бацькі сямейства. У яго былі манеры і хада члена палаты лордаў. Затое Севярын усміхаўся на поўны рот, праўдзівей, душыўся са смеху.

— I арапаў таксама люблю!

Нейкі сівенькі стары спыніўся і з дакорам паківаў на Будрыса галавой:

— Гэ-эх, малады чалавек. Фуліганіце. А яшчэ з сабакам.

— З тых, што кроў праліваў, — шэптам сказаў Паўлаў. — Толькі невядома, ці ў Сямёнава, ці ў самога барона Унгерна. «Разграмілі атаманаў…» Увага! Увага! Паважаныя грамадзяне Уладзівастока. Унікальны цыркавы нумар! Толькі ў нас! Леапарды сярод публікі. Адзін — Будрыс — Адзін. Залаты медаль абісінскага негуса. Заваяванае сэрца ягонай дачкі.

— Васіль! Дальбог, занадта… Прашу…

Катэр ужо стаяў ля прычала. Дзянісаў з двума рабочымі выгружаў з яго клеткі і нейкія скрынкі.

— Здаровы, хлопцы! Рад бачыць. Гэта Паўлаў? Малайчына. Вось апошні выгрузім — і я вольны. Памагайце. А чаго гэта вы адны? Гражына дзе?

— Хіба яна…

— Ну, як вы дамаўляліся. «Ізумруд» замест суботы ішоў у пятніцу, то яна і з’ехала. На другі дзень. Я яшчэ ўзрадаваўся, што менш вам чакаць.

Выціраў рукі хусцінай.

— Жартуеце, Захар Іракліевіч… — сказаў Будрыс.

— Што вы! — збялеў Дзянісаў. — Хіба гэткім жартуюць? I толькі ўбачыўшы, як ён збялеў, Севярын збялеў сам. Зразумеў, што ўсё гэта не дурны жарт, а праўда.

— Вяселле адмяняецца, — па інерцыі, нічога не разумеючы, трындзеў Васіль. — Міртавы букет упаў з рук ашаломленага жаніха…

Ён раптам вохнуў. Вочы сталі дзікія і жаласныя:

— Мілы… Гэта што ж такое? Га? Прабач, калі ласка.

— Як жа гэта зразумець? — неўразуменна бубніў Дзянісаў. — Сам жа адвёз. Сам угаворваў, каб не чакала серады. Не чакала мяне.

— Дарэмна, — сказаў Будрыс. — Лепей ужо сённяшняя серада, чым тая чорная пятніца.

— У, ёлуп, у, ідыёціна, — лаяў сябе дырэктар. — Як жа яно так? Што ж гэта магло здарыцца?

Першы апамятаўся Васіль.

— Дзяўчаткі, — звярнуўся ён да нейкіх дзвюх сітавак, што праходжваліся па прычале, — вось вам букеты. Не ўсміхайцеся чароўна, яны нам усё адно сёння не спатрэбяцца. Сустрэнемся другі раз. Званіце ў шэдэўральную газету «Маяк». Акадэміку Паўлаву… Севярынчык, Севачка, — чорт вас ведае, як у вас змяншальнае імя! — не вешайце рымска-грэчаскага носа. Дзянісаў, унь зялёны агеньчык. Хапайце… Сева, цапайце гэта чатырохногае за тлустую шкірку і валачыце на пярэдняе сядзенне. Пайшлі!

Яны аб’ездзілі на таксі ўсе гасцініцы горада, усе аддзяленні міліцыі. У пятніцу не было ахвяр вулічнага руху. У пятніцу ў гасцініцах былі вольныя месцы, але ў ніводнай гасцініцы грамадзянка Арсайла Гражына Янаўна не спынялася.

Васіль строіў здагадкі:

— Калі ў яе тут няма знаёмых — значыцца, яна ў той самы дзень выехала з горада.

— Яна выехала, — безжыццёва сказаў Будрыс.

— Чаму?

— Яна не магла столькі дзён сядзець тут, ведаючы, што я побач, што я чакаю.

— Ясна — не магла, — з перабольшанай упэўненасцю сказаў Васіль. — Не вытрымала б, гэта ж зразумела. Яна адкуль, Захар Іракліевіч?

Той пачырванеў.

— Каб я ведаў тады, як яна паказвала дакументы… Але, мне здаецца, з хабараўскага інстытута. Так-так, менавіта адтуль.

— Значыць, так, — сказаў Паўлаў. — На паштамт. Адразу тэлеграму ў інстытут. Калі яшчэ там — хай затрымаюць, нават цаною жыцця. А ім давядзецца гэта зрабіць. Бо, як не затрымаюць, я з іх гэтую плату жыццём спаўна вазьму. З працэнтамі. Дня не дарую…

— Севярыне, хлопча, — сказаў раптам Дзянісаў. — А вы не думаеце, што, можа, не варта даваць тэлеграму? Што, можа, гэта… зломіць ёй жыццё. Што яна… ну, скажам, — на дырэктара было шкада глядзець, — …замужам ці нешта такое.

— I няхай зломіць, — праз зубы кінуў Паўлаў. — Так і трэба, раз магла. I што вы плявузгаеце?! Што вы плявузгаеце, наогул?! Вы што, не бачыце, што з ім?! I добра, калі зломіць! Тады ён, можа, падумае-падумае, ды і даруе ёй. Праўда ж?

— Кінь сварыцца, Васіль, — сказаў Севярын. — I не крычы на яго. Яна не замужам.

— Бачыце, святая вера, — успыхнуў «унук рабыні».

— Гэта не вера. Я ведаю. Але нават каб не ведаў — я б верыў. Іначай гэта была б занадта вялікая подласць — не сказаць мне. Усё адно адбылося б усё, як яно адбылося. Але я, прынамсі, ведаў бы, чаго мне чакаць. I чакаў бы з адкрытым тварам. Яна сказала б. Яна зусім не такая… Нават каб я не ведаў.

Даўшы тэлеграму ў Хабараўск, яны памчалі на аэрапорт. На вакзал ехаць не было прычыны, там не запісваюць прозвішчаў.

У аэрапорце яны даведаліся, што пасажырка Арсайла вылецела ў пятніцу рэйсам у Хабараўск.

— У той самы дзень была там, — ляпнуў дзверцамі таксі Паўлаў. — Субота — панядзелак — нядзеля — аўторак… I лічу па-цыганску ад хвалявання.

— Серада, — сказаў Будрыс. — Прайшоў амаль цэлы дзень. Адказ, добра — калі заўтра. Значыць, шэсць дзён. Адна нядзеля на заяву аб уходзе. За два тыдні. А могуць адпусціць і раней.

Яны знялі ў гасцініцы нумар, суседні з Будрысавым, набралі ў «штаб-кватэру» прыпасаў, каб і на хвіліну не пакідаць яе, і заселі там, чакаючы званкоў і тэлеграм.

У той вечар даволі моцна выпілі, і калі Васіль усхадзіўся быў лаяць яе, Будрыс упершыню не вытрьшаў:

— Ты гэта кінь. Не трэба.

— Ды што ж гэта ёй у башку дурную цюмкнула, — гарачыўся Паўлаў. — На табе, ні села ні пала. Хоць бы папярэдзіла. Хлопцы ёй такія пачкамі паўсюль валяюцца?

Дырэктар маўчаў.

— Мы нічога не ведаем, — сказаў Севярын. — Мы не маем права асуджаць. Ты не знаеш яе, не бачыў. А я, як сябе… I веру, як сабе… Адкуль нам вядомыя ўсе акалічнасці яе жыцця? Магчыма, пасткі яго? Думкі гэтай жанчыны? Раз яна зрабіла так — значыцца, было нешта неадольнае, значыцца, не мела права зрабіць іначай. Разумееш, хлусіць яна не магла. Можа, застацца са мною — гэта і была б хлусня. I таму я сам не буду і другім не дазволю судзіць гэтую жанчыну.

Васіль глянуў на прасветленыя вочы сябра і махнуў рукой.

— Што ж ты будзеш рабіць, як яна з’ехала? — асцярожна спытаў Дзянісаў.

— У яе ёсць мой адрас. I я буду чакаць. Калі ёй будзе цяжка — яна пазвоніць, напіша, прыедзе. Сама.

— А як не дачакаешся?

— Дачакаюся. Дачакаемся вось з Амурам. Яна не падмане. Я дачакаюся. Ты забыў, Захар, што я кахаю яе. I яна мяне. У гэтым я ўпэўнены. Ніхто, самы падступны, не мог бы так хлусіць. А я глядзеў у яе вочы. Ёй зараз таксама нясцерпна. Таму яна і зрабіла так. Яна ўцякае. Але вечна ўцякаць нельга. Яна прыйдзе і заўсёды знойдзе ў мяне свой дом, і цеплыню, і нават сабаку, і ёй добра будзе, бо яна змерзне на далёкіх шляхах. Я дачакаюся. Мне ж ніхто не патрэбен, толькі яна.

Васіль хапануў чарку і раптам заплакаў:

— У, сволачы, у, мучыцелі! Мала ім без таго бяды з пакутамі — яны яшчэ іншых тыраняць. Ты не глядзі, я не п’яны, мне крыўдна.

Ён усхліпваў, як дзіця. I раптам вызверыўся:

— Ну, я ўжо буду ведаць, што мне рабіць, як яна з’ехала! Як самалётам — ясна, у якім напрамку. А як цягніком — я тэлеграмы на цягнік ахну. На кожны дзень яго сямідзённай дарогі. Скажам, у Магочу, у Прыісковую, у Іркуцк, у Новасібірск, Свярдлоўск, Яраслаўль. I няхай крычаць: «Грамадзянка N, друг пры смерці. Вяртайцеся».

— Такія тэлеграмы без даведкі не возьмуць, — сумна сказаў дырэктар.

— Думаеш, мяне гэта спыніць? Я пайду да нашага лейб-медыка і стану трэсці яго да таго часу, пакуль у яго душа не вылеціць праз лысіну. Не гаруй, Севярыне. Мы гэтага так не дамо скончыць. У мяне, брат, прадзед…

Трэсці «лейб-медыка» за шкірку не давялося. Наступнай раніцай Хабараўск адказаў, што супрацоўнік Арсайла Гражына Янаўна ўзяла тэрміновы разлік па сямейных абставінах і ў панядзелак вылецела самалётам на Маскву.

Вечарам таго самага дня шэф адказаў, што за тры дні з ніводнага маскоўскага аэрадрома не вылятала жанчына па прозвішчу Арсайла і што ён спецыяльна два тыдні будзе наводзіць спраўкі па ўсіх аэрадромах.

Чакаць больш не было чаго. Спяшацца — таксама. Таму праз два дні Дзянісаў і Васіль праводзілі яго на цягнік. Амур ехаў у багажным вагоне. Гаспадар ягоны — у купэ.

Перад ад’ездам сядзелі ў тым самым марвакзале. Усё было перагаворана. Кожны ведаў, што прыдбаў дваіх сяброў. Верных. Сапраўдных. На ўсё жыццё. Тых, якія не забудуць, не кінуць, не прададуць, хай сабе, можа, і рэдка давядзецца сустракацца аднаму з адным.

I ад гэтага рабілася трохі лягчэй. I можна было ўжо не з такім болем сачыць за агнямі караблёў, што адыходзілі з Залатога Рога невядома куды.

…Цягнік адыходзіў у 0.10. Яны пасадзілі Будрыса ў вагон, расцалаваліся. I тут Васіль здзівіў усіх. Палез у кішэнь і дастаў адтуль нешта, загорнутае ў паперу.

— На. Табе.

Гэта быў стары кабінетны партрэт. Мабыць, аматарскі. На ім была жанчына ў чорным строі, жанчына з вельмі знаёмым тварам, і высокі сівы мужчына з маладымі вачыма. На мужчыне быў палкоўніцкі мундзір.

Севярын глядзеў на яго і заўважаў паступова няўлоўнае падабенства з Васілём.

— Яны?

— Яны, — сказаў Васіль. — Трымай, браток. На знак таго, што вернасць — яна была, ёсць і будзе. I што заўсёды будуць людзі, здатныя плаціцца за яе. Ты — суцешся. Нічога…

— Але ж гэта нават не копія.

— А ты мне яе вернеш, — проста сказаў Васіль. — Пакуль хай у цябе будзе. А пасля, як толькі знойдзеш, як толькі яна вернецца — аддасі назад. Гэта будзе скора… Дык вось, на знак гэтага… I вяртайцеся разам да нас з Захарам.

У Будрыса сцягнула глотку:

— Я гэтага табе не забуду. Дзякуй. Вазьму. Вярнуся.

Хлопцы вылезлі з вагона. Цягнік мякка рушыў. Паўлаў усё хутчэй крочыў за ім:

— Так трымаць, біч… Нос вышэй… Айчыне не патрэбны слінявыя кашалоты… Перадавай прывітанне прагрэсіўным вучоным.

I пасля здалёк:

— Фота хутчэй вяртай! Фота!

Мужчына стаяў і глядзеў на агні горада, у якім заставаліся сябры, у якім ён знайшоў і страціў…

Пасля амаль усе дні ён таксама прастаяў ля акна ў калідоры. Даводзілася наведваць і карміць Амура. I ад шалёнай радасці пса, ад простай яго адданай вернасці лягчэй было пераносіць дарогу. Побач была жывая душа, сведка, сябар, які помніў хату, і чашу вадаспада ў ліянніках, і горыч таго страшнага ўдару на прычале. Друг, які прадчуваў, які цягнуў яе на катэр і выў, калі яна знікла з вачэй.

Ва Уладзівастоку было зелена. Пад Хабараўскам, раніцай, горы нагадвалі букеты: залатыя, барвяныя, малахітавыя, жоўта-лімонныя, іржавыя. У гэтым горадзе яна жыла. Праязджала гэтыя тунелі. Купалася ў гэтай рацэ. Хадзіла міма гэтых дамоў. Ён ледзь не злез тут і толькі вялікім намаганнем волі пераканаў сябе, што гэты горад апусцеў без яе, што выходзіць няма патрэбы.

Пасля цягнік ішоў па грані, па мяжы восені і зімы.

Пад Гонжай піхты былі прыцярушаны снежнай пудрай… Магоча ляжала пад глухім асеннім дажджом… Ружавелі нагія бярозы на Шылкінскіх сопках… Бярозы ў Марыінску былі яшчэ сям-там жоўтыя… А пад Новасібірскам валіў, сыпаў густы снег.

Зіма гуляла з цягніком у кошкі-мышкі.

Ён карміў Амура сыта і добра, выводзіў яго гуляць на станцыях, а сам амаль не еў. Слоіка салоных груздоў, купленага на станцыі, хапала яму, з бульбай, на два дні.

I на кожнай буйной станцыі чакала тэлеграма. Змест усіх быў аднолькавы: «Не было», «Не было», «Не было».

На Урале ля слупа «Азія — Еўропа» зноў гарэў бярозавы пажар. I чым бліжэй да Масквы, тым больш было на бярозах зялёнага. Зіма выпускала цягнік са сваіх кіпцюроў.

Ён шмат думаў усе гэтыя дні. I паступова неўразуменне саступала месца разуменню. Яму здавалася, ён ведаў цяпер, чаму ўсё скончылася так. Ведаў. I дараваў. Але ад гэтага яму не было лягчэй. Усё на свеце ён аддаў бы, каб яна была побач, каб можна было ўначы спаць у адным купэ, а ўдзень стаяць ля аднаго акна і сядзець у вагоне-рэстаране за адным сталом.

З пакутлівым пачуццём апошняй страты ён уяўляў сонечныя ліяннікі, шызыя гроны вінаграду, вугальны змрок у хатцы, яе вусны, дотык яе грудзей, крокі леапарда ўначы.

Якое шчасце, што быў леапард. Ён быў, але была і яна…

Кашмары не вярталіся да яго, але ён баяўся думаць, што гэта яна, што гэта каханне павараціла ягоны стан на лепшае. Лепей бы зноў страшныя сны і плямістая пачвара, абы толькі яна вярнулася з імі.

Ён прагнуў, ён чакаў яе. Усю паўнату нязведанага, новых дарог, звяроў у джунглях, кахання і сонца — яна вярнула яму. I ўсю паўнату тугі.

«Я не магу цябе судзіць. Але нашто, нашто ты зрабіла гэта?»